Wat als ik toen toch scheikunde les was gaan geven?
Wat als ik op die vacature reageer (en aangenomen wordt)?
Wat als er nog meer oorlog komt?
Iedereen stelt ze wel eens: een wat-als vraag. Soms zet je jezelf helemaal klem met een wat-als vraag en blijf je erover piekeren, maar het kan ook een indicatie zijn van een verlangen. In dit artikel ga ik in op de kracht en de valkuil van “wat als” vragen, zowel voor het verleden, het heden als de toekomst.
Over het verleden: reflectie en acceptatie
- Wat als mijn jeugd anders was geweest, hoe zou ik dan zijn geworden?
- Wat als ik dat wel/niet had gedaan, links- of rechtsaf was gegaan?
- Wat als ik psychologie was gaan studeren in plaats van naar de HLO te gaan?
Dit zijn intrigerende vragen, maar je kan het verleden natuurlijk niet veranderen en daarom blijft het antwoord onbekend. Is het daarin altijd verspilde energie is om je dat af te vragen?
Nee, het kan ook de moeite waard zijn om je af te vragen waarom deze vraag is opgekomen.
- Heb je nog moeite met gebeurtenissen uit het verleden? Misschien is dan nodig om te leren accepteren en achterlaten, mogelijk met hulp van professionele begeleiding.
- Zit er een gevoel van spijt aan een keuze die je toen maakte? Je kan het nog steeds niet veranderen, maar wel onderzoeken of je alsnog een nieuwe keuze te maken hebt. Ik kan het bijvoorbeeld nu jammer vinden dat ik niet psychologie ben gaan studeren, hoewel ik weet dat die studie toen helemaal niet paste. Ik heb overwogen om het alsnog te doen. Ik ben het niet gaan studeren, maar heb gekozen voor een coachopleiding en de PCM coach- en trainersopleiding, dus een verwante studie.
In het heden: de wens van de gedachte
Bij wat-als-vragen over een situatie in het heden is de kans groot dat er een wens of een verlangen onder zit.
Neem bijvoorbeeld de vraag: Wat als ik mijn baan opzeg? Zo’n vraag stel je niet zomaar, het is een teken dat er een verandering nodig is en je iets te doen hebt. Dat kan binnen je baan zijn, of inderdaad in een nieuw avontuur. Natuurlijk weet je nooit wat er gaat gebeuren, maar wel dat er íets moet gebeuren. Welk wens of verlangen heb je?
Toekomst: doemscenario’s, verlangens en beslissingen
Bij “wat als” vragen over de toekomst zie ik drie categorieën: doemscenario’s, wensfantasieën en te nemen beslissingen.
Doemscenario’s – Wat als (die ramp) gaat gebeuren?
- Wat als ik ontslagen word?
- Wat als mijn partner ziek wordt of dood gaat (oh nee, echt voorlopig nog niet hoor alsjeblieft!)
Misschien gebeurt het nooit. Of het gebeurt wel maar is anders dan je je had voorgesteld. Blijven piekeren is zinloos: als het gebeurt, dan zie je dat het dan wel weer.
Wat kan helpen is een plan maken hoe je ermee om gaat als het tóch gaat gebeuren. Hoe preciezer je bent, hoe gerustgestelder je hersens zijn dat je er uiteindelijk weer bovenop komt. Dat geeft rust.
Bijvoorbeeld: “als ik ontslagen word ga ik eerst een dag huilen en jammeren, daarna actualiseer ik mijn CV, ik ga naar een uitzendbureau en ga solliciteren en schrijf op LinkedIn dat ik beschikbaar ben. Ah ja, de wereld vergaat er niet van, dus als het gebeurt komt het wel goed.”
Wensfantasie: wat als ik de lotto win?
Als je wint, wat ga je dan met het geld doen? In de antwoorden zitten verlangens en wensen verborgen. Wat kan je realiseren zónder de lotto te winnen?
Te nemen beslissingen: Wat als ik die stap zet?
Je kan natuurlijk het doemscenario onderzoeken en een plan bedenken hoe je daar bovenop komt. Je kan ook het perfectie scenario bedenken en voelen hoe enthousiast je erover wordt. En dan actie tot actie overgaan.
PS. Blijf je klem zitten met je wat-als vraag dan kan het zeer helpend zijn om er samen naar te kijken en de vraag op een andere manier te benaderen. Als je hulp nodig hebt bij het verkennen van deze vragen en het nemen van beslissingen, sta ik klaar om je te erbij te helpen. Samen kunnen we de kracht van deze vragen ontrafelen. Je bent heel welkom voor een kennismakingsgesprek.
